ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ

Tα Εθιμα του Πάσχα αρχίζουν κυρίως την Μ. Πέπμτη γιατί από την ημέρα αυτή αρχίζουν οι προετοιμασίες για το Πάσχα. Από το πρωϊ οι γυναίκες ζυμώνουν τις κουλούρες της Λαμπρής με διάφορα μυρωδικά και τις στολίζουν με ξηρούς καρπούς και στολίδια από ζυμάρι.

Ανάλογα με τις παριοχές τις ονομάζουν κουτσούνες, κουζουνάκια, κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες, λαζαράκια.
Στη Κορώνη τις ζυμώνουν με λάδι, αμύγδαλα και γλυκάνισο, προσθέτουν και νερό από βρασμένα δαφνόφυλλα για νοστιμιά. Τις “κουτσούνες” τις πλάθουν στρογγυλές ή μακρόστενες και τις στολίζουν με ζυμαρένια στολίσματα. Βάζουν στη μέση ένα αυγό κόκκινο και τις πασπαλίζουν με αμύγδαλα και σουσάμι.

Ο λαός αποδίδει μεγάλη δύναμη στα παρασκευάσματα της Μ. Πέμπτης. Στα ελληνικά χωριά της Ανατολικής Ρούμελης “την κόκκινη Πέφτη” που θα ζυμώσουν, κάνουν και τρία μικρά “κουλικάκια” με σταυρό και τα βάζουν στα εικονίσματα. Οταν ένας σκύλος πάθει λύσσα του δείνουν λίγο από αυτό για να γίνει καλά.

Αλλη ασχολία της Μ. Πέμπτης είναι το βάψιμο των αυγών (γιαυτό και η Μ. Πέμπτη λέγεται και κοκκινοπέφτη).
Δεν είναι γωνστό για πιό λόγο βάφονται κόκκινα τα αυγά του Πάσχα. Σύμφωνα με μία παράδοση από την Καστοριά λέγεται ότι όταν αναστήθηκε ο Χριστός, το ανακοίνωσαν σε μία χωρική η οποία όμως δεν το πίστεψε και είπε “Οταν τ’αυγά που κρατώ κοκκινήσουν τότε θα έχει πράγματι αναστηθεί και ο Χριστός”. Τα αυγά κοκκίνησαν, και από τότε τα βάφουν κόκκινα.
Χρωματιστά αυγά και ιδίως κόκκινα, συναντούμε στην Κίνα τον 5ο αιώνα για γιορταστικούς σκοπούς. Επίσης και στην Αίγυπτο τον 10ο αιώνα. Χριστανοί και Μωαμεθανοί τα χρησιμοποιούσαν τον 17ο αιώνα στην Μεσοποταμία, στην Συρία και αργότερα στην Περσία και στην χερσόνησο του Αίμου. Μερικοί θεωρούν πιθανό ότι τα κόκκινα αυγά του Πάσχα διαδόθηκαν μέσω κάποιου αρχαίου εθίμου των Καλανδών σε όλη την Ευρώπη και Ασία μέχρι και τη Κίνα και ότι ξεκίνησαν από την Αίγυπτο.

Για άλλους βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του αίματος του Χριστού, για άλλους είναι έκφραση χαράς για την Ανάστασή του.
Το βάψιμο των αυγών γίνεται με μία ωρισμένη εθιμοτυπία. Σε πολλά μέρη, όχι μόνο ο αριθμός των αυγών είναι ορισμένος αλλά και τα υλικά της βαφής. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας το δοχείο μέσα στο οποίο θα βαφούν τα αυγά πρέπει να είναι καινούργιο και η βαφή δεν πρέπει ούτε να χυθεί, ούτε να την βγάλουν από το σπίτι.

Ολα τα κόκκινα αυγά δεν έχουν την ίδια ιδιότητα. Θαυματουργές ιδιότητες έχει κυρίως το πρώτο αυγό και συνήθως το βάζουν στο εικονοστάσιο του σπιτιού. Το λεγόμενο “αυγό της Παναγιάς” το χρησιμοποιούν οι γυναίκες για να ξεματιάζουν τα παιδιά. Εξαιρετικές ιδιότητες έχουν και τα “ευαγγελισμένα αυγά”, δηλαδή τα αυγά που έχουν λειτουργηθεί στην εκκλησία. Τα τσόφλια των ευαγγελισμένων αυγών τα ρίχνουν συνήθως στους κήπους και στις ρίζες των δένδρων για να πιάσουν οι καρποί. Στη Δυτική Μακεδονία οι χωρικοί θάβουν στην πρώτη αυλακιά του χωραφιού όταν πρωτοσπέρνουν, το πρωτοβαμμένο αυγό “για νάναι το σιτάρι παστρικό όπως το αυγό και να βλαστήσει ο σπόρος.”

Στο Σοποτό των Καλαβρύτων, τα αυγά αυτά αφού τα εκκλησίασουν, τα θάβουν την ίδια ημέρα σταυρωτά στο αμπέλι για “να μην το φάει το σκαθάρι”, ή όπως πιστεύουν στην Αρκαδία “να μην το πλησιάσει το χαλάζι”. Στην Κορώνη τα πρωτογέννητα αυγά της Μ. Πέμπτης, φυλάγονται και τα τρώνε όταν έχουν πονόλαιμο
Σε μερικές περιοχές εκτός από τα αυγά, στην ίδια βαφή, βάφουν και υφάσματα κόκκινα που κρεμούν στα παράθυρα για να τα δεί ο ήλιος.

Με όλες αυτές τις προλήψεις ο Ελληνας δεν παύει να είναι αφοσιωμένος στα θρησκευτικά του καθήκοντα. Η συγκίνηση της λαϊκής ψυχής για το θείο δράμα κορυφώνεται την Μ. Πέμπτη και την Μ. Παρασκευή